ظروف سنگی سرپانتین (سنگ سرپانتین)

سنگ سرپانتین از جمله سنگ هایی است که از آن به دلیل ضربه پذیر بودن و جنس خاص آن در ساخت اجسام تزئینی و ظروف استفاده می شود. سرپانتین به معنای ماری شکل است، به دلیل اینکه روی سطح خارجی این سنگ لکه هایی شبیه به پوست مار به چشم می خورد به این نام نامگذاری شده است. سنگ سرپانتین دارای انواع گوناگون با درجه سختی متفاوت می باشد که در نقاط مختلف دنیا یافت می شود. اما تنها یک گونه از این سنگ مناسب برای ساخت ظروف تزئینی می باشد که فقط در شمال شرقی ایران (ارتفاعات جنوبی مشهد، رشته کوه هزار مسجد) یافت می شود.

تاریخچه

این سنگ به علت تراش خوردن راحت مورد توجه سنگ تراشان قرار گرفت.

تاریخچه این سنگ به میلیون ها سال پیش برمی گردد (زیرا کوهسنگی مشهد نیز از همین سنگ است که طبق گفته کارشناسان قدمت آن به 209 میلیون سال پیش میرسد). اما تاریخچه استفاده از آن حدودا به 1500 سال پیش برمی گردد و به همین دلیل میتوان گفت که یکی از هنرهای بومی و سنتی مشهد از هزاران سال پیش است.

دیگ یا دیزی سنگی که در مشهد و سایر شهرهای ایران فروخته میشود، نیز از جنس همین سنگ است و به همین علت به این سنگ، سنگ هرکاره نیز می گویند.

هرکاره یا دیگ سنگی

هَرکارِه یا دیزی سنگی دیگ یا قابلمه‌ از جنس سنگی به ‌نام سرپانتین است که به علت مقاومت عالی در برابر حرارت و پخت غذا بصورت ملایم مورد پسند خیلی از کاربران قرار گرفته است. سنگ سرپانتین (Serpantine) نوعی کانی است که در کشور های ایران، سوئیس، اتریش، آمریکا و زیمباوه به وفور دیده می‌شود. شهر مشهد تامین کننده این کانی و دارای کوه‌ های سنگ سرپانتین می باشد.

ساخت ظروف سنگی سرپانتین

ظروف سنگی معمولا از سنگ سرپانتین که از خانواده­‌ی کوارتز است تولید می­‌ شود. این سنگ وقتی از کوه استخراج می‌ شود به قطعات کوچک تر خرد شده و سپس بر روی دستگاه خراطی بسته می ­‌شود. با چرخش دستگاه، صنعتگر شروع به تراشیدن بدنه نموده و بنابر اندازه­‌ سنگ، فرم دیگ یا ظروف دیگر را می­‌ سازد. پس از کار خراطی پرداخت نهایی انجام می­‌ شود. در مواردی نیز سطح ظروف را صیقلی نموده و روی آن را با تکنیک ­‌های خراش، نقاشی و یا سیاه­‌ کاری تزیین می ­‌نمایند.

استفاده از این ظروف سنگی در پخت غذا باعث ایجاد طعم بسیار خوشایند و حفظ ارزش غذایی مواد موجود در آن می ­‌شود که این به دلیل پخت آرام و ملایم آن است. در ضمن زیان ­‌های ظروف چدن، تفلون و … را نیز در پی نخواهد.

از جمله محصولاتی که از این سنگ تولید می شود: دیگ سنگی، لیوان سنگی، تسبیح رضوی و سایر مصنوعات سنگی …

چرا از سنگ سرپانتین برای ساخت ظروف سنگی استفاده می کنند؟

ظرف‌ های آلومینیومی سبب بروز آلزایمر و پوکی استخوان می‌ شوند و عامل ایجاد زخم معده، کولیت، خشکی دهان، یبوست و تغییر رنگ زبان می گردند. در مقابل این ظرف ‌های مضر، استفاده از ظرف‌ های سنگی سبب آزاد شدن آهن و مواد معدنی در بدن می ‌شود. چرا که این سنگ سرشار از رگه های آهن و منیزیم است و به همین دلیل برای رفع کم خونی و پوکی استخوان مفید و مناسب است.

همچنین سنگ سرپانتین تنها سنگی است که می توان آن را به صورت مستقیم روی آتش قرار داد.